Η
συνήθης ανάγνωση της Ιστορίας περιλαμβάνει δύο υπόρρητα αξιώματα και δύο πορίσματα
αυτών: Αυτά που και ο ίδιος ο Θουκυδίδης καταγράφει στο Βιβλίο α' του
Πελοποννησιακού Πολέμου (22.4): "Θα είναι όμως αρκετά ικανοποιητικό για
μένα, αν κρίνουν ωφέλιμο το έργο μου όσοι θελήσουν να έχουν μια σαφή αντίληψη
των όσων έχουν γίνει στο παρελθόν καθώς και αυτών που, σύμφωνα με την ανθρώπινη
φύση, πρόκειται να επαναληφθούν κάποια στιγμή στο μέλλον με τον ίδιο ή με
παρόμοιο τρόπο. Το έργο μου έχει γραφεί ως αιώνιο απόκτημα μάλλον παρά ως
δοκίμιο σε διαγωνισμό, που θα ακουστεί για μια στιγμή και θα ξεχαστεί αμέσως
μετά."
Ο
Θουκυδίδης είχε δίκιο στο δεύτερο σκέλος του παραθέματος, αφού όντως διαβάζεται
ανά τους αιώνες, και μάλιστα διδάσκεται στα πανεπιστημιακά τμήματα Ιστορίας ανά
τον κόσμο. Ο σύγχρονος ιστορικός θα πει πως ο Θουκυδίδης εισήγε τη μέθοδο της
ιστορικής αιτιότητας, δηλαδή της αναζήτησης των αιτιών των γεγονότων, και
συνεπώς προσέγγισε την Ιστορία με επιστημονικό τρόπο.
Ας
εξετάσουμε όμως το πρώτο σκέλος. Τα αξιώματα που κάνει δεκτά κάποιος που
δέχεται τη συνήθη ανάγνωση της Ιστορίας είναι τα εξής: "Η ανθρώπινη φύση
παραμένει η ίδια", και "Η ανθρώπινη φύση είναι ο βασικός αιτιακός
παράγοντας στην εξέλιξη της Ιστορίας". Το πρώτο λογικό πόρισμα αυτών των
αξιωμάτων είναι: "Η ανθρώπινη φύση καθορίζει την εξέλιξη της Ιστορίας",
και το δεύτερο λογικό πόρισμα είναι πως "Η Ιστορία επαναλαμβάνεται".
Αξίωμα Πρώτο: "Η ανθρώπινη φύση
παραμένει η ίδια"
Σοβαρά;
